Wyniki biochemii krwi dostarczają wielu cennych informacji. Podczas tego badania analizuje się skład osocza krwi. Badania biochemiczne krwi dają lekarzowi orientację w funkcjonowaniu prawie wszystkich narządów i gruczołów, ocenę stanu nawodnienia i odżywienia. Sprawdź, co trzeba wiedzieć o biochemii krwi. Jakie są normy laboratoryjne? Badanie biochemiczne krwi (biochemia krwi) może być wykonane w profilu ogólnym lub pod kątem jakiegoś schorzenia. Badanie osocza pokazuje poziom enzymów, hormonów, białek, elektrolitów i pierwiastków śladowych w organizmie, a jego wyniki obrazują stan kliniczny konkretnych narządów.
Biochemia
Sód (Na) reguluje gospodarkę wodną i kwasowo-zasadową oraz wpływa na stan pobudliwości komórek nerwowych i kurczliwość mięśni.
Sód jest dominującym składnikiem płynu zewnątrzkomórkowego. Stały poziom sodu jest utrzymywany poprzez działanie hormonów nerkowych i regulacji wydalania sodu i wody z organizmu. Badanie biochemiczne oceniające poziom sodu w organizmie przeprowadza się, gdy istnieje ryzyko odwodnienia lub przewodnienia organizmu. Poza tym pozwala ono ustalić, czy zaburzenia w gospodarce sodem nie są przyczyną chorób lub zaburzeń mózgu, serca, wątroby, nerek, tarczycy czy nadnerczy.
Sód: norma laboratoryjna
• norma sodu – 136-145 mmol/l
Wzrost stężenia sodu: przyczyny
Wzrost stężenia sodu może być spowodowany odwodnieniem, nadmierną utratą wody przez nerki, nadmierną utratą wody przez skórę w wyniku pocenia się, utratą wody przez przewód pokarmowy na skutek biegunek. Do wzrostu stężenia sodu przyczyniają się również niewydolność i zespół nerczycowy czy prawokomorowa niewydolność serca oraz nadczynność tarczycy i niedobór wazopresyny – hormonu regulującego poziom nawodnienia organizmu.
Spadek stężenia sodu: przyczyny
Spadek stężenia sodu może być spowodowany nadmiernym wydalaniem sodu przez nerki, skórę (oparzenia czy pocenie się) oraz przez układ pokarmowy w wyniku wymiotów i biegunek. Do spadku stężenia sodu może przyczynić się również przewodnienie – zwiększona pozajelitowa podaż płynów w organizmie (tzn. duża ilość płynu w organizmie nie związana z pojeniem, ale pojawiająca się w wyniku czynników chorobotwórczych, patogennych), zmniejszone wydalanie wody, niedobory kortyzolu – hormonu kory nadnerczy.
Potas bierze udział w tak wielu procesach zachodzących w organizmie, że jego niedobór lub nadmiar od razu odbija się na zdrowiu.
Potas występuje we wszystkich komórkach. Jest niezbędny do prawidłowego działania systemu nerwowego, pracy mięśni, spalania węglowodanów i białek. Pobudza wydzielanie insuliny, kontroluje ciśnienie krwi i reguluje pracę nerek oraz gospodarkę wodną organizmu. Potas przemieszcza się przez błony komórkowe, dostarczając wszystkim organom substancji odżywczych. Jednocześnie pozbywa się zbędnych produktów przemiany materii.
Normy potasu
• norma dla potasu: 3,5-5,1 mmol/l.
Wzrost stężenia potasu we krwi
Wzrost stężenia potasu we krwi jest najczęściej wynikiem spowolnienia jego wydalania z moczem oraz nadmiernego uwalniania potasu z komórki. Dzieje się tak w wyniku rozpadu tkanek lub białek. Najczęstszym powodem tego stanu rzeczy jest głodzenie się lub nieleczona cukrzyca. Poza tym poziom potasu we krwi rośnie pod wpływem niedotlenienia, w wyniku kwasicy metabolicznej lub oddechowej oraz w niewydolności nerek i niedoczynności kory nadnerczy.
Spadek stężenia potasu we krwi
Spadek stężenia potasu we krwi może być spowodowany długotrwałymi wymiotami, biegunkami, przetoką jelitową, przetoką żołądkową, kwasicą metaboliczną i cukrzycową. Do spadku potasu mogą przyczynić się również niektóre leki moczopędne, insulina syntetyczna i leki z testosteronem. Poza tym obniżony potas obserwuje się u chorych po zabiegach operacyjnych żywionych przez sondę lub dojelitowo.
Chlor (Cl) albo chlorki mają istotne znaczenie dla utrzymania prawidłowej równowagi wodno-elektrolitowej w organizmie.
Chlor (CL, chlorki) znajduje się w płynie pozakomórkowym organizmu, głównie w osoczu. Zawartość tego pierwiastka w organizmie zależy od jego ilości w pokarmie – tzn. czy spożywamy pokarmy bogate w chlorki, np. sól, oraz od jego utraty razem z płynami i wydzielinami organizmu (np. mocz, pot, kał, łzy). Właściwy poziom chlorków w organizmie ma wpływ na pobudliwość nerwowo-mięśniową oraz na wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Spadkowi lub wzrostowi sodu we krwi towarzyszą takie same zmiany stężenia jonu chlorkowego.
Chlor (Cl, chlorki): normy
• norma dla chlorków: 98 – 107 mmol/l.
Chlor (Cl, chlorki) powyżej normy (hiperchloremia)
Zwiększone wartości chlorków we krwi występują:
– przy nadmiernym wydalaniu czystej wody z organizmu przez płuca, skórę, nerki, przewód pokarmowy podczas ostrych biegunek
– przez przetoki trzustkowe, żółciowe
– niekiedy u osób z przetoką moczowodowo-jelitową
– w chorobach przebiegających ze zmniejszeniem stężenia białka we krwi
– w nadczynności przytarczyc
– w pierwotnej nadczynności przytarczyc
– w czasie stosowania inhibitorów anhydrazy węglanowej
– w przypadku nadmiernej podaży jonu chlorkowego
Chlor (Cl, chlorki) poniżej normy (hipochloremia)
Zmniejszony poziom chloru występuje podczas biegunek i wymiotów oraz w przewlekłej kwasicy oddechowej – polega ona na gorszym wydalaniu dwutlenku węgla z organizmu, co może doprowadzić do senności, a nawet śpiączki.
Wapń to nie tylko mocne kości. Pierwiastek ten reguluje układ nerwowy, poprawiając przekazywanie impulsów nerwowych, a przede wszystkim kontroluje proces krzepnięcia krwi. Wapń (Ca) pełni w organizmie wiele istotnych funkcji a jego poziom, oceniany w trakcie badania biochemicznego, pozwala lekarzom ocenić twój stan zdrowia i ułatwia ewentualną diagnozę. Wapń bierze udział w przewodzeniu bodźców w mięśniach szkieletowych i w sercu oraz w procesach krzepnięcia krwi. Stężenie wapnia zależy od jego ilości w diecie oraz od możliwości uwalniania go z kości, stopnia wchłaniania w jelicie oraz stopnia wydalania z moczem. Witamina D, przy udziale hormonu z przytarczyc (parathormonu) powoduje szybsze przyswajanie wapnia z przewodu pokarmowego, zwiększa jego gotowość do uwalniania z kości oraz hamuje jego wydalanie z organizmu.
Wapń (Ca): norma
• norma dla wapnia (Ca) wynosi:
Dorośli:
18-60 lat – 8,6 – 10,0 mmol/l
60-90 lat – 8,8 – 10,2 mmol/l
˃ 90 lat – 8,2 – 9,6 mmol/l
Dzieci:
0-10 dni – 7,6 – 10,4 mmol/l
10 dni – 2 lata – 9,0 – 11,0 mmol/l
2 – 12 lat – 8,8 – 10,8 mmol/l
12 – 18 lat – 8,4 – 10,2 mmol/l
Mocz DZM: 100 – 300 mg/24h
Zwiększony poziom wapnia
Zwiększony poziom wapnia (hiperkalcemia) jest obserwowany jest przy nowotworach złośliwych, przy przerzutach nowotworowych do tkanki kostnej, w nadczynności przytarczyc i przy przedawkowaniu witaminy D.
Spadek stężenia wapnia
Spadek stężenia wapnia we krwi to hipokalcemia, która może być spowodowana niedoborem witaminy D, zaburzenia w produkcji hormonu przytarczyc (parathormonu), przewlekłą niewydolnością nerek, wtórną nadczynnością przytarczyc, niedoczynnością przytarczyc po zabiegu chirurgicznym, przy niewykształceniu przytarczyc, w niedoborze magnezu, a także w wyniku nadmiernego gromadzenia się wapnia w tkankach i przy upośledzeniu wchłaniania z przewodu pokarmowego.
Magnez (Mg): norma
• norma dla magnezu(Mg) wynosi:
Dorośli:
18-60 lat – 1,6 – 2,6 mg/dl
60-90 lat – 1,6 – 2,4 mg/dl
˃ 90 lat – 1,7 – 2,3 mg/dl
Dzieci:
noworodki – 1,5 – 2,2 mg/dl
5 miesięcy – 6 lat – 1,7 – 2,3 mg/dl
6 – 12 lat – 1,7 – 2,1 mg/dl
12 – 20 lat – 1,7 – 2,2 mg/dl
Mocz DZM – 73 – 122 mg/d
Poziom stężenia fosforu (P) to jeden ze wskaźników w badaniu biochemicznym krwi. Fosfor (P) to jeden ze składników osocza, którego stężenie określane jest w trakcie badania biochemicznego krwi. Sprawdź, jakie są normy fosforu w biochemii krwi oraz o czym może świadczyć spadek lub wzrost jego stężenia.
Fosfor (P): norma
Norma fosforu (P) w badaniu biochemicznym to:
Dorośli – 2,5 – 4,5 mmol/l
Dzieci:
1-30 dni 3,9-6,9 Chłopcy; 4,3-7,7 Dziewczęta; mg/dl
1-12 m 3,5-6,6 Chłopcy; 3,7-6,5 Dziewczęta; mg/dl
1-3 lat 3,1-6,0 Chłopcy; 3,4-6,0 Dziewczęta; mg/dl
4-6 lat 3,3-5,6 Chłopcy; 3,2-5,5 Dziewczęta; mg/dl
7-9 lat 3,0-5,4 Chłopcy; 3,1-5,5 Dziewczęta; mg/dl
10-12 lat 3,2-5,7 Chłopcy; 3,3-5,3 Dziewczęta; mg/dl
13-15 lat 2,9-5,1 Chłopcy; 2,8-4,8 Dziewczęta; mg/dl
16-18 lat 2,7-4,9 Chłopcy; 2,5-4,8 Dziewczęta; mg/dl
Nadmiar fosforu w badaniu biochemicznym
Wzrost stężenia fosforu oznacza ostrą lub przewlekłą niewydolność nerek, ale również może być spowodowany kwasicą przebiegającą w odwodnieniu organizmu czy niedoczynnością przytarczyc. Podwyższony poziom fosforu może również wystąpić przy nadmiernym wysiłku fizycznym lub u chorych po ciężkich urazach czy infekcjach, a niekiedy może wskazywać na przedawkowanie witaminy D.
Poziom fosforu poniżej normy
Jeżeli poziom fosforu we krwi jest poniżej normy, może to oznaczać niedobory tego pierwiastka w diecie, nadmierne wydalanie z moczem, nadczynność przytarczyc lub biegunki.Niedobór fosforu jest też często obserwowany u chorych na cukrzycę z kwasicą ketonową lub zasadowicą oddechową, u pacjentów po ciężkich urazach i oparzeniach – następuje wtedy nadmierne przemieszczenie fosforanów z przestrzeni pozakomórkowej do tkanek i obniżenia w osoczu.
